پیشگفتار

خانواده در تمام فرهنگ‌‌ها كانون شكل‌‌گيري هويت فرد است. هيچ فردي جدا از خانواده‌‌اش قابل تعريف نيست این نهاد مقدس ركن اصلي سازنده‌‌ي فرد و شخصيت اوست. كانون مقدسی که بهترين مكان براي تربيت جسم و روان است. خانواده چيزي بيشتر از مجموعه‌‌ي افرادي است كه در يك فضاي فيزيكي و روان‌‌شناختي با هم مشاركت دارند. امروزه، این کانون در اشكال گوناگونی ديده مي‌‌شود كه هر كدام يك سيستم اجتماعي- فرهنگي تلقي مي‌‌شوند که در داخل چنين سيستمي، افراد به وسيله‌‌ي حلقه‌‌هاي عاطفي قدرتمند، بادوام و متقابل به يكديگر گره خورده‌‌اند.

ازدواج به دلیل نقشی که در بنا نهادن نظام خانوادگی و تربیت نسل آینده دارد به عنوان مهمترین و اساسی‌‌ترین رابطۀ بشر توصیف و شناخته شده است. در واقع این رابطه ساختار ابتدایی تشکیل خانواده و پرورش نسل‌‌های بعد را فراهم می‌‌کند. یکی از جوانب بسیار مهم نظام زناشویی رضایتی است که همسران در ازدواج تجربه می‌‌کنند. رضایت در این رابطه از اهمیت فوق‌‌العاده برخوردار است. رضایت زناشویی در برخی متون به عنوان هماهنگی بین وضعیت موجود و وضعیت آرمانی تعریف شده است.

همچنین یکی از دلایل مشکلات ارتباطی بین همسران عدم صمیمیت و خودافشایی بین آن‌‌ها است. شاید از واژه صمیمیت به جز محبت و همدلی معنای دیگری به ذهن متبادر نشود و حتی معنای آن بدیهی به نظر برسد اما این واژه در روان‌‌شناسی مفهومی بسیار پیچیده دارد. بدین صورت که در روان‌‌شناسی، صمیمیت را حاصل بلوغ اجتماعی، عاطفی و روانی دانسته‌‌اند و تبادل احساس و خواسته‌‌های اصیل شخص معنا شده است و پیامد آن همواره سازنده بوده است.

پژوهش‌‌گران همواره خاطر نشان کرده‌‌اند که تعارضات زناشویی و عدم صمیمیت در روابط زوجین در کانون مقدس خانواده می‌‌تواند مشکلات روانی هم‌‌چون اضطراب را به همراه داشته باشد.

 امروزه رویکردهای گوناگونی برای درمان و مهار مشکلات خانواده و زوجین ایجاد شده است که در همین رابطه مهارت‌‌هاي زندگي به‌‌ عنوان ابزاري كارآمد در جهت پردازش بهتر مسائل و مشكلات پيرامون زندگي افراد مطرح شده است. برنامه مهارت‌‌های زندگی شامل مهارت‌‌های گوناگونی می‌‌باشد که مهارت حل مسئله یکی از این برنامه‌‌ها می‌‌باشد.

مهارت حل مسئله فرآیندی شناختی- رفتاری است که افراد به‌‌وسیله آن راهبردهای مؤثر مقابله با موقعیت مسئله‌‌ساز در زندگی را کشف و شناسایی می‌‌کنند. مهارت‌‌های حل مسئله به صورت مستقیم به مسئله سازگاری مربوط می‌‌شود و نقص در این مهارت‌‌ منجر به اختلال‌‌های گوناگونی از جمله افسردگی، نابسامانی، مشکلات مربوط به ازدواج و تربیت فرزند و روابط نادرست بین‌‌فردی می‌‌گردد. با این حال مرور پژوهش‌‌ها در ایران نشان می‌‌دهد که اثرات این برنامه آموزشی بر صمیمیت، رضایت زناشویی و اضطراب مورد اقبال قرار نگرفته است که بدین جهت پژوهش حاضر در پی پاسخگویی این مسئله می‌‌باشد.

علی اکبر غفاری چراتی

تهران بهمن 1393